Historia

11 listopada 1907 r. przybył do Antoniówki koło Lwowa (parafia Kochawina) ks. Alojzy Majewski SAC – pierwszy pallotyn na ziemiach polskich. Tak rozpoczyna się historia Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego - księży i braci pallotynów w Polsce. Po półtorej roku – w czerwcu 1909 r., zakupiono dom:

na Kopcu w Wadowicach – przy trakcie z Krakowa do Wadowic. Kiedyś była tam gorzelnia i karczma – teraz miało powstać gimnazjum pallotyńskie pod nazwą Collegium Marianum. 

Początkowo planowano, że będzie tu dom przeznaczony dla kandydatów do Stowarzyszenia – gimnazjum lub coś podobnego. Seminarium miało powstać w domu w Bochni. W 1914 roku nowicjat miało rozpocząć 4 kandydatów. Jednak pierwsza wojna światowa zmieniła te plany. W 1916 r. alumni rozpoczęli pierwszy rok formacji seminaryjnej, ale niedługo po tym zostali powołani do służby wojskowej.

Po zakończeniu wojny, w styczniu 1919 roku rozpoczął się w Wadowicach pierwszy rok szkolny dla gimnazjum i seminarium. W 1920 r. zakupiono dom w Sucharach nad Notecią. Po studiach filozoficznych alumni kierowani byli na studia teologiczne do Rzymu, a także do Limburga, gdzie znajdowało się pallotyńskie seminarium. Już w dwa lata później całość studiów odbywała się także w Wadowicach. W 1926 roku władze, właśnie powstałej regii, podjęły decyzję, by studia filozoficzne odbywały się w Sucharach, natomiast teologiczne w Limburgu, Rzymie, Lublinie i Warszawie (Uniwersytet Warszawski). Ten rozwód teologii i filozofii trwał do 1932 roku.

Dnia 8 kwietnia [1927 r.] spakowaliśmy co najniezbędniejsze rzeczy: ołtarz, 3 stoły, 8 łóżek, 12 krzeseł,parę naczyń kuchennych, (...) parę marchewek, buraczków i cebule…Wzięliśmy kilka sienników, a koce miały nadejść na drugi dzień.

Nareszcie z trudnością doszliśmy do przeznaczonego miejsca (...) wszędzie było zimno i pusto….

Tak początki wspólnoty ołtarzewskiej opisał w kronice br. Jakub Głowacki SAC.

Ci, którzy przybyli, czyli ks. Franciszek Pauliński SAC oraz  br. Ludwik Krajewski SAC, br. Bolesław Grzybowski SAC i br. Jakub Głowacki SAC – stali się pierwszymi mieszkańcami zakupionego przez pallotynów, dzięki pomocy anonimowego pana S., budynku Szkoły Rolniczej w Ołtarzewie.

Już 4 października do Ołtarzewa przybyło ośmiu alumnów, studentów filozofii. W kolejnych latach dwa kursy odbywały tu nowicjat i dwa lata studiów filozoficznych. Przerwa w studiach nastąpiła w 1931 roku. W latach 1932-36 całość studiów filozoficznych odbywała się w Sucharach.

Równocześnie podjęto inne dzieła duszpasterskie: 25 marca 1928 roku poświęcono w parku kaplicę, która służyła ludności całej okolicy; w rok później ulokowano tutaj administrację czasopism. Od roku szkolnego 1934/35 ks. Norbert Pellowski SAC objął opieką duchową także dzieci ze szkół powszechnych w Ołtarzewie i Ożarowie Mazowieckim.

Przełomowym okazał się rok 1937. Wiosną ruszyła budowa Wyższego Seminarium Duchownego Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Ołtarzewie. Mimo trwania wykładów, mimo zadłużenia polskiej prowincji i światowego kryzysu gospodarczego, w ciągu dwóch i pół roku udało się wybudować wschodnie skrzydło oraz postawić mury kościoła. Po raz kolejny wojna zmieniła plany - tym razem II wojna światowa. 

Przejściowo Niemcy zajęli budynki seminaryjne na szpital, ale już w listopadzie rozpoczęły się wykłady. Ta wiadomość ściągnęła do Ołtarzewa kleryków z innych seminariów duchownych. W sumie kształciło się ich ponad 60-ciu. W atmosferze terroru, w lutym 1940 i w kwietniu 1941 roku w refektarzu, zaadaptowanym na kaplicę, kolejne kursy przyjęły święcenia kapłańskie.

Mimo zagrożenia jakim byli szpiedzy, kapłani, bracia i klerycy nieśli pomoc okolicznej ludności i partyzantom – tak licznym zwłaszcza w Puszczy Kampinoskiej. Działalność ta doprowadziła w maju 1941 r. do tragedii. Gestapo aresztowało i wywiozło na Pawiak, a potem do Oświęcimia i Dachau, 4 księży, kleryka, 7 braci i 3 osoby świeckie. Wśród nich był także, dziś błogosławiony, ks. Józef Jankowski SAC – męczennik Oświęcimia. Został on wyniesiony w 1999 roku do chwały ołtarzy przez Jego Świątobliwość papieża Jana Pawła II.

Definitywnie wojska niemieckie zajęły seminarium w czerwcu 1942 roku, a w 1944 r. zorganizowały szpital. W budynkach gospodarczych pozostało tylko kilku księży i braci, którzy służyli okolicznej ludności na wszelki możliwy sposób.

Po zakończeniu wojny wznowiono budowę kościoła i skrzydła zachodniego. 2 maja 1948 roku, Jego Eminencja bp Wacław Majewski poświęcił seminaryjny kościół pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Królowej Apostołów. We wrześniu tego roku wrócili, jak się okazuje na stałe, klerycy do seminarium.

Kolejne lata przyniosły intensywny rozwój. Od 1957 roku klerycy apostołują wystawiając sztuki teatralne dla coraz liczniejszego grona widzów. Od 1965 roku wystawiają Misteria Męki Pańskiej  w Wielkim Poście, a od 1973 r. sztuki jesienne - w Adwencie.

Choć parafię przy kościele seminaryjnym erygowano oficjalnie dopiero w 1988 roku, to już wcześniej pełnił on funkcje parafialne.

Od 25 marca 1993 roku seminarium stało się wspólnym domem formacyjnym dla dwóch polskich prowincji Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego: Chrystusa Króla i Zwiastowania Pańskiego.

Historia w datach:

• 1914 r. – czterech maturzystów rozpoczyna nowicjat (Okres Wstępny).
• 1909 r. – ks. Alojzy Majewski SAC tworzy zalążek pallotyńskiego seminarium – COLLEGIUM MARIANUM na Kopcu koło Wadowic.
• 1907 r. – ks. Alojzy Majewski SAC przybywa na ziemie polskie i wraz z kilku współbraćmi osiedla się w Jajkowcach (Jajkowicach) koło Lwowa.
• 1915 r. – wybuch I wojny światowej pokrzyżował plany budowy seminarium. Do lipca 1915 roku nowicjusze przebywają w benedyktyńskim klasztorze w Pradze, następnie wrócili na Kopiec.
• 1916 r. – początek pierwszego roku filozofii. Powołanie kleryków do służby wojskowej.
• 1919 r. – powrót gimnazjalistów, kleryków i braci do Collegium Marianum. Rozpoczęcie roku szkolnego 1918/1919.
• 1922 r. – początek studiów teologicznych w Collegium Marianum.
• 1926 r. – rozdzielenie studiów filozoficznych od teologii. Kursy filozoficzne przenoszą się do domu w Sucharach, a alumni teologii kontynuują studia w Limburgu, w rzymskim Gregorianum, w lubelskim Bobolanum oraz na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Warszawskiego.
• 1927 r. – zakupienie gmachu po Szkole Rolniczej w Ołtarzewie.
• lata 1932-1935 – w związku z trudną sytuacją finansową, wszyscy klerycy zostają umieszczeni w jednym miejscu - w Sucharach. Powstała również biblioteka seminaryjna.
• 1936 r. – we wrześniu przybyła do Ołtarzewa 36-osobowa grupa kleryków - studentów teologii.
• 1937 r. – na wiosnę rozpoczęto budowę seminarium. W ciągu dwóch i pół roku na miejscu dawnej Szkoły Rolniczej powstało skrzydło wschodnie i część środkowa oraz wzniesiono mury kościoła.
• 1939 r. – pod koniec sierpnia z wakacji powrócili wszyscy alumni i mimo niepewnej sytuacji politycznej przygotowywano się do rozpoczęcia nowego roku szkolnego 1939/1940.
• 1939 r. – 1-szy września przerwał wszystkie plany, zarówno nauki, jak i dalszej budowy seminarium. 7-go września, po Mszy świętej, wszyscy mieszkańcy domu opuścili Ołtarzew i wyruszyli na wschód. Na krótki czas wojsko niemieckie zajęło cały budynek i utworzyło w nim szpital. Jednak w listopadzie rozpoczęły się ponownie wykłady. Wieść o działalności seminarium ściągnęła do Ołtarzewa kleryków z innych polskich seminariów duchownych.
• 1941 r. – 24 listopada podjęto decyzję: klerycy-goście powinni opuścić Ołtarzew, gdyż przestał on być bezpiecznym miejscem.
• 1942 r. – od czerwca budynek seminarium przejęły wojska niemieckie.
• 1944 r. – zorganizowano w seminarium szpital wojskowy. Wykładowcy i klerycy do końca wojny zmuszeni byli pozostać na Kopcu oraz u oo. bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej.
• 1948 r. – 2 maja J.E. bp Wacław Majewski poświęcił seminaryjny kościół pod wezwaniem Królowej Apostołów.
• – We wrześniu powrócili do Ołtarzewa klerycy i rozpoczęła się normalna działalność seminarium, która trwa nieprzerwanie po dzień dzisiejszy.
• 1953 r. – 16 maja, ksiądz Prymas Stefan Kardynał Wyszyński, dokonał konsekracji kościoła.
• – jesienią ukazuje się pierwszy numer gazetki seminaryjnej NASZ PRĄD – początkowo w formie ściennej, potem jako czasopismo wysyłane do wszystkich placówek, gdzie żyją i pracują polscy pallotyni.
• 1957 r. – pierwsze publiczne przedstawienie teatralne. Od 13 stycznia 1957 r. tworzymy historię teatru seminaryjnego.
• Od 1965 r. - wystawiane są Misteria Męki Pańskiej w Wielkim Poście.
• Od 1974 r. - do repertuaru teatralnego weszły sztuki jesienne – najczęściej muzyczne.
• 1978 r. – w Wielki Czwartek oddano do użytku przebudowane i przystosowane do zreformowanej liturgii prezbiterium.
• Lata 1983 – 1986 – budowa nowego domu dla księży i braci.
• 1988 r. – oficjalne erygowanie parafii przy kościele seminaryjnym p.w. Najświętszej Maryi Panny Królowej Apostołów.
• Od 1989 r. - w ołtarzewskim seminarium kształcą się również klerycy ze Zgromadzenia Misjonarzy Krwi Chrystusa i Zgromadzenia Misji Afrykańskich.
• Od 25 marca 1993 r. - seminarium stało się wspólnym domem formacyjnym dla dwóch polskich prowincji: Chrystusa Króla i Zwiastowania Pańskiego.
• 15 października 2000 r. – Jego Eminencja ksiądz Józef Kardynał Glemp, Prymas Polski, poświęcił w kościele seminaryjno-parafialnym ołtarz 108 męczenników II wojny światowej, z wyeksponowaną postacią bł. Józefa Jankowskiego SAC – prezbitera, męczennika Oświęcimia.
• 27 listopada 2002 r. - postać i problem śmierci ks. Stanisława Szulmińskiego SAC, były tematem sympozjum przygotowanego z inicjatywy ks. prof. dr hab. Eugeniusza Werona SAC. Organizatorzy pragnęli w ten sposób uczcić postać kandydata na ołtarze, w 60. rocznicę jego śmierci - zmarł w sowieckim łagrze w Uchcie. Ks. Stanisław Szulmiński SAC w sierpniu 1928 wstąpił do nowicjatu pallotynów. Po licznych staraniach w 1939 roku wyruszył na Wschód. Dotarł tylko do Nowogródka, gdzie został aresztowany i osadzony w więzieniu w Baranowiczach. W sierpniu 1940 został wywieziony do łagru w Uchcie nad Morzem Białym. Po roku, mimo podpisanego porozumienia międzyrządowego, nie wyjechał z obozu i wraz z pozostałymi tam więźniami dalej ciężko pracował. Ta praca i ciężkie warunki życia przyśpieszyły śmierć. Zmarł 17 listopada 1941 roku. 
• 2007 r. - jubileusz 100-lecia obecności pallotynów na ziemiach polskich.
• 16 kwietnia 2015 r. - poświęcenie nowej kaplicy w budynku seminarium, pod wezwaniem Świętej Rodziny z Nazaretu. Poświęcenia dokonał Jego Ekscelencja ks. abp Henryk Hoser SAC, ordynariusz diecezji warszawsko-praskiej.
• 24 października 2016 r. - inauguracja roku akademickiego 2016/2017 oraz poświęcenie wyremontowanej sali teatralnej. Nowa aula nosi imię bł. ks. Józefa Jankowskiego SAC. Poświęcenia dokonał Jego Ekscelencja ks. abp Henryk Hoser SAC, ordynariusz diecezji warszawsko-praskiej. 
• 4 października 2021 r. - podczas inauguracji roku akademickiego, Jego Ekscelencja Ksiądz Arcybiskup Tadeusz Wojda SAC, Metropolita Gdański, w obecności ks. Jacoba Nampudakama, Przełożonego Generalnego Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego, Radców Generalnych z Rzymu, Zarządów Prowincjalnych, Rektorów, Proboszczów i wielu Współbraci obu pallotyńskich Prowincji w Polsce, Władz samorządowych, Parafian i Gości, poświęcił gmach seminaryjny odnowiony podczas "Remontu Stulecia", zrealizowanego w latach 2019-2021 dzięki ofiarności Dobroczyńców z kraju i zagranicy.
• 16 października 2022 r. - w obecności pallotyńskich przełożonych, władz lokalnych, gości z zagranicy miało miejsce uroczyste otwarcie Pallotyńskiego Centrum "Przyszłość dla Ukrainy”. Jest to długofalowy projekt zapewnienia bezpiecznego miejsca dla matek z dziećmi uciekającymi przed wojną w Ukrainie. Pomagamy tutaj w edukacji dzieci, wsparciu duchowym, psychologicznym i terapeutycznym. Wspieramy w pogłębieniu kompetencji zawodowych i znalezieniu pracy. Pomagamy w integracji ze społecznością lokalną i życiem w Polsce, a także w bezpiecznym powrocie do wolnej Ukrainy.

Zapraszamy do obejrzeniu filmów o naszym seminarium: